Z ogromnym żalem przyjęliśmy wiadomość o śmierci Pana profesora Krzysztofa Pendereckiego, wielkiego polskiego kompozytora, jednego z najwybitniejszych twórców muzyki współczesnej, laureata (wraz z Małżonką, panią Elżbietą Penderecką), Medalu Stowarzyszenia Architektów Polskich – Bene Merentibus w roku 2016.

Krzysztof Penderecki urodził się 23 listopada 1933 w Dębicy, zmarł 29 marca 2020 w Krakowie. Choć Jego zasługi dla muzyki są powszechnie znane, wypada wymienić choć najważniejsze z nich. Krzysztof Penderecki stworzył własny, niepowtarzalny i rozpoznawalny język muzyczny już w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku. Studiował w krakowskiej Akademii Muzycznej, gdzie potem był profesorem i wieloletnim rektorem. Pierwszym Jego dziełem o światowej renomie stała się Pasja według św. Łukasza. Skomponował także cztery opery, w tym niezwykle ekspresyjną operę Diabły z Loudun (prapremiera w reżyserii słynnego Konrada Swinarskiego), osiem symfonii, wiele utworów symfonicznych, koncertów, utworów chóralnych. Wśród najbardziej rozpoznawalnych dzieł kompozytora znajdują się, oprócz wymienionych wyżej, Ofiarom Hiroszimy – Tren, chóralne, poruszające Polskie Requiem skomponowane z początkiem trudnych lat osiemdziesiątych, III Symfonia czy oratorium Siedem bram Jerozolimy z 1996 roku.

W swej karierze był tak sonorystą, jak i uprawiał muzykę tonalną. Jego twórczość przyczyniła się do popularyzacji muzyki współczesnej, uważanej najpierw za zbyt hermetyczną. Rosnąca renoma i artystyczne podróże profesora Pendereckiego sprawiły, że Jego twórczość weszła do szerokiego kanonu kultury, nawet masowej – jak stało się to w przypadku kompozycji De natura Sonoris i Ewangelii, wykorzystanych przez Stanleya Kubricka w sławnym filmie Lśnienie. Penderecki jest też autorem fenomenalnej ścieżki dźwiękowej do równie genialnego Pamiętnika znalezionego w Saragossie w reżyserii Wojciecha Hasa. Krzysztof Penderecki rejestrował swe dzieła z udziałem najlepszych światowych i polskich wykonawców, w tym Orkiestry i Chóru Polskiego Radia oraz Filharmonii w Krakowie i Filharmonii Narodowej w Warszawie. Od lat siedemdziesiątych zajmował się także dyrygenturą. Był laureatem niezliczonych doktoratów honoris causa i nagród państwowych w wielu krajach świata.

Stowarzyszenie Architektów Polskich przyznało Państwu Pendereckim nagrodę Bene Merentibus za ich wielki wkład w sztukę, w tym oczywiście w sztukę architektury. Krzysztof Penderecki był, oprócz innych, spiritus movens realizacji siedziby NOSPR w Katowicach (Konior Studio); wniósł też wkład w Centrum Kongresowe ICE Kraków (Ingarden & Ewý Architekci), gdzie w roku 2018 odbyło się uroczyste nadanie imienia Krzysztofa Pendereckiego Sali Audytoryjnej tegoż Centrum przez Prezydenta Miasta Krakowa. Był właścicielem dworu w Lusławicach, pięknej siedziby o długiej historii, związanej m.in. z reformacją – socynianami – a przed II wojną, z malującym tam, Jackiem Malczewskim. Krzysztof Penderecki, od połowy lat siedemdziesiątych, własnym sumptem podniósł z ruiny ten zabytek i wzbogacił o imponujące arboretum. Stał się inicjatorem i donatorem niezwykłej instytucji w sąsiedztwie dworu – Europejskiego Centrum Muzyki imienia Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach (DDJM Biuro Architektoniczne). Ten unikalny zespół architektoniczny, sala koncertowa na 650 miejsc, ze szkołą muzyki – miejscem spotkań adeptów z mistrzami – pozostanie jako trwałe, zrealizowane opus magnum wielkiego polskiego kompozytora, maestro Krzysztofa Pendereckiego. Cześć Jego pamięci!

Opracowała dr inż. arch. Marta A. Urbańska, członek Zarządu SARP Oddział Kraków
Fot. Andrzej Iwańczuk